Kancelaria Adwokatów i Radców Prawnych 

DĄBEK&KUSIK

      Kancelarie

        Adwokatów i Radców Prawnych 

          DĄBEK & KUSIK    

               obsługa prawna firm i osób fizycznych

                  Lublin  Hrubieszów  Zamość  Chełm Warszawa

Strona główna | O nas | Publikacje | Usługi | Kontakt 

copyright by Magdalena  Kusik-Balicka ©  2017

22-500 Hrubieszów, ul. Rynek 36

adwokatka Magdalena Kusik–Balicka

             +48 502782942

            adwokat@magdalenakusik.pl

radczyni prawna Małgorzata Dąbek     

                 +48605085714

                  m.dabek.kancelaria@gmail.com

Kontakt z nami

Jesteśmy tutaj

W dniu 11 kwietnia 2022 roku od Rzecznika Praw Obywatelskich wpłynął do Sądu Najwyższego wniosek o rozstrzygnięcie zagadnienia prawnego: czy gospodarstwo rolne przekazane następcy w trybie ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników indywidualnych i członków ich rodzin (z 1982 roku), wchodzi w skład majątku wspólnego następcy i jego małżonka czy też stanowi majątek osobisty następcy.

Wspólność ustawowa małżeńska

W pierwszej kolejności zauważyć należy, że z chwilą zawarcia małżeństwa, z mocy prawa, powstaje wspólność ustawowa małżeńska, w której skład wchodzą przedmioty (prawa) nabyte w czasie trwania małżeństwa. Równocześnie, każdy z małżonków może mieć swój majątek osobisty czyli taki, który powstał przed zawarciem małżeństwa, ale, który  również może być nabywany w czasie małżeństwa. Do majątku osobistego małżonka (zwanego uprzednio odrębnym) należą min. prawa nabyte przez dziedziczenie czy też w drodze darowizny, uczynionej na rzecz jednego tylko małżonka ( stroną umowy był tylko jeden małżonek). Zasadniczo, bowiem do przynależności danego składnika do wspólności majątkowej,  nie ma znaczenia, czy nabywcą ( osobą zawierającą umowę jest tylko jeden małżonek).  Może być zatem tak, że dana rzecz czy też nawet nieruchomość kupowana jest przez jednego małżonka, ale wbrew wpisowi do księgi wieczystej oraz wbrew oświadczeniom z aktu notarialnego nieruchomość ta wejdzie do majątku wspólnego. 

Skład majątku wspólnego czy też przynależność danego składnika do majątku małżonków nabiera szczególnego znaczenia, gdy dochodzi do ustania wspólności majątkowej czyli min. gdy następuje: rozwód, separacja, unieważnienie małżeństwa, ubezwłasnowolnienie jednego z małżonków, ustanowienie rozdzielności majątkowej ( sądowe, albo umowne) czy też śmierć małżonka. 

Sąd musi badać skład majątku wspólnego w  sprawach o podział majątku wspólnego oraz w sprawach o dział spadku. Dlatego też, w przypadkach, w których rozstrzygana jest kwestia gospodarstw rolnych przekazanych następcy na gruncie ustawy z 1982 roku istotne jest ustalenie czy gospodarstwo należy do majątku wspólnego czy też do majątku osobistego następcy.

Według wiedzy Rzecznika Praw Obywatelskich na tym tle dochodzi do rozbieżności orzeczniczych. Niektóre sądy zaliczały w skład majątku wspólnego gospodarstwo rolne następcy i jego małżonka, przyjmując, iż nie jest to darowizna, kierując się zasadą wyrażoną między innymi w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 28 listopada 2012 roku, w sprawie sygn. akt III CZP 68/12. Inne składy przyjmowały, iż z uwagi na darmowy charakter należy stosować przez anologię przepisy o darowiźnie i zaliczać gospodarstwo do majątku osobistego (odrębnego) następcy rolnika.

Zasygnalizować wypada, iż w ówczesnym stanie prawnym, zgodnie z art. 22 ust. 1 ustawy z 1982 roku w wypadku gdy żaden ze współmałżonków (tj. rolnik oraz jego współmałżonek) nie osiągnął wieku emerytalnego, a gospodarstwo rolne zostało przekazane następcy, każdy z małżonków może żądać od następcy odpowiedniego świadczenia pieniężnego, usprawiedliwionego jego potrzebami oraz możliwościami następcy, w wysokości co najmniej połowy emerytury w podstawowej wysokości, poczynając od dnia wystąpienia z żądaniem. Do świadczenia tego stosowało się przepisy kodeksu cywilnego o rencie. Zatem, na gruncie przepisów ubezpieczeniowych przekazanie gospodarstwa rolnego, faktycznie nie było pod tytułem darmym, bowiem mógł pojawić się po stronie następcy obowiązek świadczenia renty.  

Podobna zasada obowiązuje, na gruncie aktualnej ustawy ubezpieczeniowej. Zgodnie z art. 88 ustawy  o ubezpieczeniu społecznym rolników, w zakresie uzasadnionym potrzebami rolnika i członków jego rodziny oraz warunkami majątkowymi i osobistymi następcy, z uwzględnieniem jego nakładu pracy w gospodarstwie rolnika i korzyści uzyskanych od rolnika przed objęciem gospodarstwa rolnik ma prawo żądać od następcy świadczeń, takich jak przy umowie dożywocia.

Umowa o przekazanie gospodarstwa rolnego następcy

 W aktualnym stanie prawnym jednym ze sposobów zaprzestania, przez rolnika, prowadzenia działalności rolniczej uprawniającym do uzyskania emerytury albo renty z KRUS, zgodnie z przepisami ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników, jest przekazanie gospodarstwa rolnego następcy. Inne popularne formy to: sprzedaż, darowizna czy też dzierżawa.

Umowa z następcą cechuje się tym, że:

1. jest zawierana w formie aktu notarialnego ( bez notariusza umowa jest nieważna),

2. właściciel (współwłaściciel) gospodarstwa rolnego – rolnik zobowiązuje się przenieść, na osobę młodszą od niego co najmniej o 15 lat (następcę), własność (udział we współwłasności) i posiadanie gospodarstwa rolnego,

3. w chwili nabycia, przez rolnika prawa do emerytury lub renty inwalidzkiej następca musi pracować w tym gospodarstwie,

4. następca powinien, podobnie jak przy umowie dożywocia,  zapewnić rolnikowi dożywotnie utrzymanie tj. przyjąć rolnika, jako domownika, dostarczać mu wyżywienia, ubrania, mieszkania, światła i opału, zapewnić mu odpowiednią pomoc i pielęgnowanie w chorobie oraz sprawić mu własnym kosztem pogrzeb odpowiadający zwyczajom miejscowym, chyba że strony umowy postanowią inaczej,

5. strony mogą zawrzeć inne jeszcze postanowienia,

6. może zostać rozwiązana przez sąd, gdy następca:

-bez usprawiedliwionych powodów, nie podjął albo zaprzestał pracy w gospodarstwie,

-nie wywiązuje się z obowiązków przyjętych w umowie, wynikających z przepisów lub postępuje w taki sposób, że nie można wymagać od rolnika, aby spełnił obowiązki względem następcy,

-uporczywie postępuje wobec rolnika w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego,

-dopuścił się względem rolnika albo osoby mu najbliższej rażącej obrazy czci bądź umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu albo wolności.

              Sprawa rozpoznawana będzie w składzie 7 sędziów Sądu Najwyższego ( sygn. akt III CZP 106/22). Końcowo, wskazać należy, iż w sprawach o podział majątku wspólnego zachodzą często zagadnienia wymagające wiedzy prawniczej i doświadczenia w sprawach małżeńskich i podziałowych, stąd warto uzyskać  wsparcie pełnomocnika fachowego w osobie adwokata albo radcy prawnego.

Podobne publikacje: 

•  Kiedy sąd udzieli rozwodu?

• Hipoteka na wspólnej nieruchomości, a rozwód i podział majątku.,

• Jak podzielić spadek - krok po kroku?

• Separacja małżeństwa kiedy można żądać i na czym to polega?

• Alimenty, jak i od kogo uzyskać? 

• Za jaki czas wstecz można żądać alimentów? Należności za czas przed procesem,

• Komu przysługuje świadczenie wychowawcze 500+ ? Opiekun faktyczny, władza rodzicielska naprzemienna.

• Co to jest władza rodzicielska? Pozbawienie, ograniczenie, zwieszenie władzy rodzicielskiej.

adwokat Magdalena Kusik-Balicka