Kancelaria Adwokatów i Radców Prawnych
DĄBEK&KUSIK
Publikacje
Podatek od nieruchomości związanej z prowadzeniem działalności gospodarczej.
Kancelarie
Adwokatów i Radców Prawnych
DĄBEK & KUSIK
obsługa prawna firm i osób fizycznych
Lublin Hrubieszów Zamość Chełm Warszawa
Strona główna | O nas | Publikacje | Usługi | Kontakt
copyright by Magdalena Kusik-Balicka © 2017
22-500 Hrubieszów, ul. Rynek 36
adwokatka Magdalena Kusik–Balicka
radczyni prawna Małgorzata Dąbek
Kontakt z nami
Jesteśmy tutaj
Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 24 lutego 2021 roku w sprawie sygnatura akt SK 39/19 stwierdził niekonstytucyjność art. 1a ust. 1 pkt 3 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych (zwana dalej UPOL) rozumianego w ten sposób, że sam fakt posiadania nieruchomość przez osobę, która równocześnie ma przymiot przedsiębiorcy, jest wystarczający do uznania tej nieruchomości za pozostającą w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą. Tym samym do opodatkowania nieruchomości ( gruntu, budynku, budowli) stawką wyższą, stosowaną dla nieruchomości związanej z działalnością gospodarczą, konieczne jest ustalenie, że nieruchomość faktyczne wykorzystana jest na cele związane z firmą.
Tytułem wstępu przypomnieć należy, iż definicja zawarta w art. 1a ust. 1 pkt 3 badanej ustawy stanowi, iż: grunty, budynki i budowle związane z prowadzeniem działalności gospodarczej - oznaczają grunty, budynki i budowle będące w posiadaniu przedsiębiorcy lub innego podmiotu prowadzącego działalność gospodarczą, z zastrzeżeniem ust. 2a. Niektóre kategorie obiektów oraz działalności ustawodawca wyłączył z takiego opodatkowania są to min. budynki mieszkalne oraz grunty związane z tymi budynkami, grunty przez które przebiegają urządzenia wchodzące w skład przedsiębiorstwa: rury, słupy, linie wysokiego napięcia, a także pasy technologiczne i strefy bezpieczeństwa, obiekty związane z działalnością rolniczą albo leśną, budynki wyłączone z użytkowania.
Omawiany przepis wskazuje na dwie grupy podmiotów: przedsiębiorców oraz inne podmioty prowadzące działalność gospodarczą, przy czym ta ostatnie kategoria, z uwagi na aktualne brzmienie definicji przedsiębiorcy, straciła nieco na znaczeniu. Zgodnie z art. 4 ustawy z dnia 6 marca 2018 roku prawo przedsiębiorców (Dz.U. z 2018 r. poz. 646, ze. zm.) przedsiębiorca to: osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, wykonująca działalność gospodarczą. Przedsiębiorcami są także wspólnicy spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej. Działalnością gospodarczą jest zorganizowana działalność zarobkowa, wykonywana we własnym imieniu i w sposób ciągły ( art. 2 w/w ustawy). Ugruntowane, przez orzecznictwo organów podatkowych oraz sądów administracyjnych, w tym Naczelnego Sądu Administracyjnego, jest stanowisko, iż z prowadzeniem działalności gospodarczej mamy do czynienia także wówczas, gdy wykonywana aktywność zarobkowa ma cechy charakterystyczne dla działalności gospodarczej, mimo braku formalnego zgłoszenia do CEiDG (wyrok NSA z dnia 29 stycznia 2016 roku, sygn. akt I FSK 3348/13).
Nie można pominąć tej kwestii, iż analizowany przepis stanowi o posiadaniu przez przedsiębiorcę lub inny podmiot prowadzący działalność gospodarczą, co nie oznacza tożsamości z podatnikiem prowadzącym działalność gospodarczą. Opodatkowaniem wyższą stawką objęte są nieruchomości wykorzystywane dla działalności gospodarczej w związku z zawartą umową cywilnoprawną (np. najmu czy dzierżawy). W przypadku prowadzenia działalności gospodarczej na nieruchomości posiadanej bez tytułu prawnego, będzie ona również opodatkowana wyższą stawką, jednakże konieczne będzie wnikliwe przeprowadzenie postępowania i ustalenie osoby podatnika. Może okazać się, iż podatnikiem nie będzie właściciel, a posiadacz, jeżeli jego posiadanie ma walor posiadania samoistnego.
Zgodnie, bowiem z art. 3 UOPL podatnikami podatku od nieruchomości, są osoby fizyczne, osoby prawne, jednostki organizacyjne, w tym spółki nieposiadające osobowości prawnej, będące:
1) właścicielami nieruchomości lub obiektów budowlanych, z zastrzeżeniem ust. 3;
2) posiadaczami samoistnymi nieruchomości lub obiektów budowlanych;
3) użytkownikami wieczystymi gruntów;
4) posiadaczami nieruchomości lub ich części albo obiektów budowlanych lub ich części, stanowiących własność Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego, jeżeli posiadanie:
a) wynika z umowy zawartej z właścicielem, Krajowym Ośrodkiem Wsparcia Rolnictwa lub z innego tytułu prawnego, z wyjątkiem posiadania przez osoby fizyczne lokali mieszkalnych niestanowiących odrębnych nieruchomości,
b) jest bez tytułu prawnego, z zastrzeżeniem ust. 2.
3. Jeżeli przedmiot opodatkowania znajduje się w posiadaniu samoistnym, obowiązek podatkowy w zakresie podatku od nieruchomości ciąży na posiadaczu samoistnym.
4. Jeżeli nieruchomość lub obiekt budowlany stanowi współwłasność lub znajduje się w posiadaniu dwóch lub więcej podmiotów, to stanowi odrębny przedmiot opodatkowania, a obowiązek podatkowy od nieruchomości lub obiektu budowlanego ciąży solidarnie na wszystkich współwłaścicielach lub posiadaczach, z zastrzeżeniem ust. 4a-6.
Orzecznictwo sądów administracyjnym zajmowało rozbieżne stanowiska, co do zakwalifikowania określonej nieruchomości, jako mającej związek z działalnością gospodarczą. Według jednej koncepcji, dla przyjęcia wyższej stawki opodatkowania podatkiem od nieruchomości i obciążenie nią solidarnie wszystkich współwłaścicieli (współposiadaczy samoistnych), wystarczające było to że jeden ze współwłaścicieli prowadzi na nieruchomości działalność gospodarczą ( tak wyrok NSA z dnia 6 września 2012 roku, sygn. akt II FSK 188/11).
Taka linia orzecznicza została ostatecznie obalona wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 12 grudnia 2017 roku, sygn. akt SK 13/15. Judykat ten uznał, za niezgodne z Konstytucją RP takie rozumienie i stosowanie art. 1a ust. 1 pkt 3 UOPL ( tutaj stan faktyczny dotyczył małżonków, z których jeden tylko prowadził działalność gospodarczą).
Dlatego też orzecznictwo zaczęło zmierzać w kierunku faktycznego korzystania z nieruchomości ( min. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 28 października 2019 roku, sygn. akt II FSK 651/19). Przez pojęcie gruntów "zajętych" na prowadzenie działalności gospodarczej należy rozumieć faktyczne wykonywanie konkretnych czynności, działań na gruncie, powodujących dokonanie zamierzonych celów lub osiągnięcie konkretnego rezultatu, związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą ( wyrok NSA (N) z dnia 21 stycznia 2021 roku, sygn. akt III FSK 2482/21 ).
W praktyce realizowanej przez nas na rzecz Gmin obsługi prawnej, często zdarza się, że urzędnicy podatkowi zgłaszają problemy i wątpliwości, jak należy potraktować dany przypadek opodatkowania. Znajduje to również odzwierciedlenie w orzecznictwie SKO, ale również w składanych przez podatników odwołaniach.
Indywidualność każdej sprawy wymaga niewątpliwie odrębnej analizy, jednakże w każdym przypadku konieczny zdaje się plan prowadzenia sprawy, określenie punktów orientacyjnych niezbędnych do jej rozstrzygnięcia zgodnie z przepisami i ostatecznie wydania prawidłowego nakazu płatniczego. Z uwagi na fakt, iż rolą organu podatkowego jest zidentyfikowanie: podatnika, przedmiotu opodatkowania i podstawy opodatkowania postępowanie podatkowe powinno obejmować następujące kroki:
1. ustalenie kto jest podatnikiem ( nieprawidłowość w tym zakresie może skutkować nieważnością decyzji podatkowej):
a) ustalenie kto posiada-użytkuje (współposiada) nieruchomość,
b) ustalenie, jakie to posiadanie ma charakter czy jest: posiadaniem samoistnym, posiadaniem zależnym (tj. na podstawie umowy najmu, dzierżawy) czy też nie ma tytułu prawnego. Przyjmuje się, iż ocena posiadania winna opierać się na dorobku prawa cywilnego,
c) ustalenie czy nieruchomość ma związek z działalnością gospodarczą i jaki to jest związek,
2. ustalenie, jaki jest przedmiot opodatkowania: grunt, budynek, budowla. Określenie cech charakterystycznych wskazujących na określoną kategorię obiektu budowlanego, z uwzględnieniem wiedzy specjalnej, nierzadko również dogłębnej analizy orzecznictwa, które dla niektórych zagadnień rzuca zupełnie nowe światło (przykładem może być orzecznictwo w zakresie opodatkowania infrastruktury gazowej czy też energetycznej),
3. ustalenie podstawy opodatkowania ( wartości budowli, powierzchni budynków i gruntów).